De Seniorenraad Stichtse Vecht houdt zich bezig met wonen, welzijn en zorg. “Wij vinden het belangrijk dat senioren van nu én over twintig jaar zo vitaal mogelijk kunnen zijn en blijven”, staat op hun website. Met dat doel organiseerde de Seniorenraad op 14 december 2023 een informatiebijeenkomst met als titel “Zorg voor minder zorg”. Een kleine honderd deelnemers uit alle delen van Stichtse Vecht waren erop afgekomen. Veel betrokken inwoners en ook professionals: de wethouder sociaal domein van de gemeente, de beleidsadviseur Wmo en ouderen, de adviseur leefomgeving, raadsleden en een breed scala aan organisaties uit het sociaal domein en de ouderenzorg.
Bij binnenkomst in de zaal van het Natuur en Gezondheid Centrum (NGC) Maarssen troffen we spannende papieren op onze stoel. We moesten daarmee kennelijk ook zelf aan de slag. Maar eerst kregen de bezoekers een toelichting van de voorzitter Irmgard Michielsen.
Zorg voor zo min mogelijk zorg
Wat bedoelt de Seniorenraad hiermee? Dat we zouden moeten streven naar een gezond leven. En als dat het geval is, hebben we ook minder zorg nodig. Er zijn bijzondere voorbeelden in de wereld van gebieden waarin dit ook werkelijk lukt. Dat zijn de zogenaamde ‘Blue Zones’, streken waar mensen over het algemeen gelukkig zijn, langer gezond blijven en ouder worden dan gemiddeld. Er is daar ook minder mentale aftakeling en er zijn minder chronische ziekten.
‘Daar willen wij ook naartoe werken’, luidt al enige tijd de boodschap van de Seniorenraad Stichtse Vecht. Om zo’n situatie dichterbij te brengen gaat de Seniorenraad van tijd tot tijd informatie- en discussiebijeenkomsten organiseren. Hij wil de inwoners van onze gemeente vertrouwd maken met de ideeën die aan de Blue Zones ten grondslag liggen.
Gezondheid en Positieve Gezondheid
Vaak denk je pas aan gezondheid als je ziek of ongelukkig bent. Je bent dan gezond als je weer beter bent of niet meer ziek. Het is naïef om te veronderstellen dat de mensen in de Blue Zones allemaal supergezond zijn en nooit ongeluk ervaren. Maar toch, wanneer mensen hun positieve krachten weten te versterken en zich energiek richten op hun welzijn, kunnen zij in veel gevallen hun ziekte en ongeluk voor zijn of daar minder onder lijden. Dit wordt ‘positieve gezondheid’ genoemd.
Je moet er wel wat voor doen om de kans op gezondheid en geluk te vergroten. Je moet ervoor zorgen dat je zo fit mogelijk blijft en goed blijft bewegen. Verantwoord, niet te veel eten en beperkt alcoholgebruik dragen ook bij aan een goede conditie. Zorg voor een goede vulling van de dag waarbij je jezelf niet overvraagt, rust neemt en waarbij je ook hulp aan anderen moet kunnen vragen. Verder is het belangrijk mentaal fit te blijven, onder meer door een open mind, nieuwsgierigheid en een positieve houding tegenover veranderingen. Een gezond mens streeft idealen na en geeft zo zin aan het leven. Op die manier krijg je het gevoel mee te doen aan de maatschappij en verhoog je je kwaliteit van leven. Sociale contacten en sociale samenhang zijn daarbij van belang. Kortom, je moet ook zelf aan de slag, al moet je natuurlijk ook het geluk hebben dat je niet ernstig lichamelijk of psychisch ziek bent.
Zelf aan de slag
Na de inleiding kwamen de papieren op de stoel aan bod. Het bleek een invuloefening. Om het onderwerp verder te verduidelijken en op jezelf te betrekken, was het de vraag om bij jezelf na te gaan hoe je ervoor staat. “Ik wil mezelf wel eens ontmoeten in plaats van mezelf steeds tegen te komen”, was daarbij het motto.
Op een schema, een soort spinnenweb, kon je invullen welk cijfer je jezelf geeft voor je dagelijks functioneren, voor je fysiek en mentaal welbevinden, voor meedoen en zingeving, voor je kwaliteit van leven.
Vervolgens ging je op een andere kaart in drie simpele stappen aangeven wat je zou willen veranderen:
- Waar word ik blij van en wat kan ik iedere dag doen om daaraan aandacht te geven?
- Wat ga ik morgen doen en waarom? Of doe ik het toch niet?
- Wat of wie kan mij erbij helpen?
Hier bleef het natuurlijk niet bij. Het was de opdracht je gedachten met je buurman of buurvrouw te bespreken en ze zo te verdiepen. Zo te merken was deze opzet een groot succes. Er ontstond een geanimeerde gedachtewisseling die, naar later bleek, aanknopingspunten bood voor de rest van de bijeenkomst.
Waar je niet direct grip op hebt: de context
Gezondheid en geluk hangen natuurlijk niet alleen af van je eigen vermogen om iets van het leven te maken. Er zijn belemmeringen waar je geen grip op hebt en die nadelig zijn voor je gezondheid en welbevinden. Op uitnodiging van de gespreksleidster kon iedereen roepen wat volgens haar/hem belemmeringen waren voor gezondheid en geluk, die je niet zelf in de hand hebt. In korte tijd verscheen er een lijstje op een flap-over: zaken waar we wat aan moet doen, willen we ooit in de buurt komen van een Blue Zone in onze gemeente.
Zo is armoede een factor die stress, ziekten en ongeluk met zich meebrengt. Anderen vonden leeftijdsdiscriminatie en discriminatie in het algemeen een bron van spanning. De veronderstelling iedereen als digitaal vaardig te beschouwen was voor velen een grote zorg. Daardoor weten de mensen de weg niet meer in de maatschappij en kun je voorzieningen van zorg en ondersteuning niet bereiken. Ondanks de goede bedoelingen van veel voorzieningen, is de toegankelijkheid van de dienstverlening voor velen voorlopig nog een bron van frustratie.
Maar als belangrijkste punt kwam toch steeds weer de huisvesting voor ouderen naar voren. Er zijn ideeën genoeg: doorstroming van grotere naar kleinere, leeftijdsbestendige en betaalbare woningen, ‘knarrenhofjes’, woonvormen met gemeenschappelijke voorzieningen en mogelijkheden elkaar te ontmoeten voor onderlinge dienstverlening. Er is dringend behoefte aan perspectief op uitwerking en realisering van die ideeën.
Het was nuttig dat vertegenwoordigers van de gemeente deze bijeenkomst meemaakten. Het is goed om hen voortdurend met de neus op de feiten te drukken. De gemeente is immers ook een belangrijke speler bij het realiseren van positieve gezondheid.
Al eerder besteedde LoenensNieuws aandacht aan de vele concrete manieren waarop inwoners van Vreeland bezig zijn van hun dorp een Blue Zone te maken. Bij de start van het nieuwe jaar, wanneer iedereen elkaar een goede gezondheid toewenst, geeft de bijeenkomst van de Seniorenraad ook een bijzondere impuls.
Maarten Elling
